Լերան կողին, նըման վէրքի մը լայնշի
Հեղեղատն այն կը տեսնա՞ք.
Ջուրէն բացուած, այսօր ջուրի ծարաւուտ
Ան ճամբայ մ ‘ է կարմրորակ։

Տըղայ կեանքիս, օգոստոսի մ ‘ արեւով ,
Կ’ելլէի ես անկէ վեր,
Դէպի լեռն այն, դէպի դաշտերն ընդարձակ՝
Ուրկէ ինծի դիւրին էր

Քաղել աստղեր ու անոնցմով պըսակուիլ,
Շընչել ամէ՛ն երկրի հով,
Ու հետեւիլ արծիւներուն ընթացքին՝
Մատղաշ հոգիս պարզելով։

Ու կ’ելլէի ես այդ կարմիր ճամբայէն…
Հոն ո՛չ սիւք կար եւ ոչ խոտ.
Թիթեռնիկներն այնտեղ ինկած դիպուածով՝
Կը փախչէին հեւհեւկոտ։

Արեւն էր լոկ, իմ ուղեկիցս արե՜ւն էր՝
Որ մըխած գլուխն հըրաբոց
Աւազին մէջ՝ կը խըմէր հողն, ու հազար
Պատիճներովն ոսկեզօծ՝

Կը ճաթեցնէր ապառաժները՝ սնելով
Անոնց ծածկած տամկութեամբ։
Ու կ’ելլէի ես այդ կարմիր ճամբայէն
Շուքս ետ թողած , — միակ ամպ ։ —

Կեցա՛յ յանկարծ , ու արեւն հետըս կեցաւ
Խարըսխուած գըլխուս վըրայ. —
Վերէն՝ խրամատ ժայռէ մը դուրս սըլացիկ՝
Վա՛ր կու գար օձ մը հըսկայ։

Ալիք-ալիք օղակներով իր ճապուկ
Դահանակի եւ լալի,
Ու շըչելով ՝ իբրեւ եղէգ մ ‘ հողմակոծ ՝
Ան կ’իջնէր , ես կ’ելլայի ։

Տեսանք զիրար, — կեցանք — զիրար չափեցինք…
Իր բոլոր զէնքը անի
Բերանին մէջ հաւաքեց, ես՝ աչքերուս,
Ես, դեռ անզէն պատանի,

Ոստում մ ‘ ըրաւ նայուածքներուս ուղղութեամբ՝
Զերդ շանթը դէպ լըսնոսկին՝
Որուն վախճանն հորն է մաքո՜ւր եւ նուաճո՜ղ…
Ոստում մ ‘ ըրաւ մոլեգին,

Եւ փաթթելով ինք զինք մատղաշ իրանիս
Իբրեւ բաղեղ՝ վարդենւոյն,
Կուրծքը կուրծքիս դըրաւ, ուղղեց շըրթներուս
Կոր գըլուխն իր լիաթոյն։

Ես պարուրուած ոլորտներուն մէջ իր ցուրտ
Մահուան դողով դողացի.
Մինչդեռ աչքերս իր աչքերուն խըմցուցին
Թովչանքն հոգւոյս մըտացի.

Դըրին անոնց բոցերուն մէջ դեղնորակ
Իմաստութիւնը մարդուն,
Ըղեղին լոյսն՝ որ քընացուց կամ սանձեց
Բընազդը նենգ կենդանւոյն։

Խայթն ամփոփեց. — ու ես կեանքի, մահուան մէջ,
Կեանքի , մահուան արցունքով
Արտասուեցի։ — Ան բերանն իր բացած լայն
Կըզակիս տակ , անվըրդով ,

Խըմեց շիթ-շիթ կաթող արցունքն այտերէս,
Քամեց բիբերըս բերրի,
Եւ մարեց մէջն օգոստոսի արեւն հուր
Օձն այդ ծարաւ արտօսրի։

Յետոյ շըչաց ու նոր օղակ մ ՛ ընելով
Շուրջը վըզիս ՝ զայն սեղմեց.
Մինչ պոչն իր ՝ նո՛ր քաղցով ետեւը ճօճուն ՝
Կը ջախջախէր քար մը մեծ ։

Քընթըռնոցներն ամփոփուելով իրար մէջ՝
Կոկորդըս պինդ պըրկեցին,
Ու ես վայրկեան մ ՛ ըզգացի մէջըս փակուած
Չորս ճամբաները կեանքին։

Եւ ունչերէս ու աչքերէս բըխեցաւ
Արիւնըս դուրս սորսորուն,
Եւ ըզգացին կարծես շըրթունքըս դողդոջ
Սըրտիս ամբողջ ջերմութիւնն։

Իսկ ան յեցած կըզակն ուղիղ կըզակիս
Խըմե՜ց արիւնս անդեղեայ ։
Մէն մի կըլլուած շիթ որ կ’իջնէր՝ կը զգայի
Իր մարմնոյն մէջ, մարմնոյս վրայ ։

Ինչպէս շողերը արեւուն կը սուզին
Հին ջրհորներուն մէջ ցամքած՝
Ա՛յսպէս կարծես երակներս իմ քամուեցան
Որկորէն վար թըխպամած։

Կըշտացած էր. — վիզէս , մէջքէս , ծունկերէս
Լուծեց օղերն յամրաբար,
Միշտ յիշատակն իր օձ-ձեւին թողելով
Շուրջն իրանիս դալկահար ։

Կըշտացած էր իմ արցունքով , արիւնով …
Ա՛լ , զերդ ոճիր կենդանի ,
Արփւոյն ներհակ , միշտ այդ կարմիր ճամբայէն՝
Ան կ’իջնէր , ես կ’ելլա՜յի …

Метки: Daniel Varuzhan, Армянская литература, Армянские поэты, армянские стихи, Стихи Даниела Варужана, Դանիել Վարուժան